Yarı otomatik ofsayt sistemi nedir?

Tüm futbolseverlerin bildiği gibi şimdiki VAR sisteminde ofsayt çizim ve tespitleri stadyumda bulunan minimum 13 maksimum ortalama 22 kamerayla maç esnasında yapılan çekimlere dayanarak topun çıkış anı ve ilgili oyuncuların kale çizgisine en yakın uzuvlarının VAR hakemince tespit edilmesinden sonra sistemin sanal olarak 3 boyutlu biçimde attığı karşılaştırmalı çizgiler baz alınarak gerçekleştirilmektedir.

Santimetrelik kararlar tartışılıyor, maçın temposu düşüyor

Sistemin güven aralığı oldukça yüksek olmasına rağmen kaotik futbol ortamlarında özellikle santimetrelik ofsayt tespitlerine her ülkede eleştiri yapılabilmekte. Özellikle ofsayt tespitlerinin zaman zaman uzun dakikalar alması oyunu soğutuyor ve maçın temposunu da düşürebiliyor.

2 yıllık Düsseldorf çalışması

Bu ciddi eleştirileri dikkate alan ve FIFA ile yakın temas halinde çalışan HawkEye firması bu eleştirilere son vermek adına farklı bir çalışmaya girerek yeni bir ofsayt tespit sistemi geliştirme yoluna gitmiş ve Düsseldorf’da 2 yıldan uzun süren çalışmaların ardından yeni sistemi FIFA’ya tanıtmayı başarmıştır.

Bu teknoloji, VAR’ın ofsayt kararlarını izleyen taraftarlar için hem stadyumda hem de evde tamamen farklı bir deneyim getirecek. Hızın yanı sıra kararların büyük ekranlarda ve TV’lerde anında gösterilebilmesi de futbola ciddi bir katkı sağlayacaktır.



 

Teknik ekibe de hızlı sanal analiz fırsatı

Ayrıca, teknik kadro ve destek personeli ise herhangi bir maçın herhangi bir pozisyonunu herhangi bir oyuncu ya da konum açısından taktiksel perspektiften sanal olarak izleyip değerlendirebilecektir.

İşte bu yeni sistemin adı yarı-otomatik ofsayt sistemidir. Yarı-otomatik denmesinin nedeni ise yapay zeka programı fiziksel ofsayt tespitini yapmış olsa bile bu durumun cezalandırılabilecek bir ofsayt olup olmadığı kararının yine hakemler tarafından verilecek olmasındandır.

Yayın kameraları değil ilave çatı kameraları ve program kullanılacak

Bu sistemde, şu an yürürlükteki VAR ofsayt sisteminin dayanağı olan ‘maçı izlediğimiz yayın kameralarından farklı olarak’ temel veriler; stadyumların çatılarına yerleştirilen 12 özel yapım kamerayı kullanacak. Bu kameralar topun ve oyun alanında oynayan 22 futbolcunun 3 boyutlu 29 farklı sanal bedensel noktasını saniyede 50 kere tarayarak yaptığı ölçümleri anında yapay zeka programına yollayacak, bu programın tespit ettiği bilgiler gerçek zamanlı olarak değerlendirilip ofsayt görüntüsü anında VAR hakemlerine iletilecek, bu nedenle ofsayt tespitleri saniyeler içerisinde yapılabilecek.

İlk büyük turnuva testi Katar Arap Kupası

FIFA ve HawkEye ile yakın iş birliğinde bulunan Katar Futbol Federasyonu FIFA’nın himayesinde düzenlenen ve Asya ve Afrika’dan 12 Arap ülkesinin katılımı ile Katar’da modern stadyumlarda gerçekleştirilen FIFA Arap Kupası’nda ilk üst düzey turnuva uygulama testini de başarıyla gerçekleştirdi ancak sisteme fazla iş düşmemişti.  

İlk ofsayt gol iptali FIFA Kulüpler Dünya Kupası’nda

Yeni sistem bugünlerde ise 2022 FIFA Kulüpler Dünya Kupası’nda test ediliyor. Yeni sistemle ofsayt nedeniyle ilk resmi gol iptali de birkaç gün önce turnuvanın ilk maçı olan Al-Jazire ve AS Pirae maçının ilk yarısının son anlarında ve sadece 20 saniyede gerçekleşmiş oldu!

Hedef 2022 Katar Dünya Kupası

FIFA, uygulama testleri başarılı olursa, bu yıl kasım ve aralık aylarında Katar’da düzenlenecek Dünya Kupası’nda yarı otomatik ofsayt sistemini dünyaya tanıtmayı ve ilk ciddi büyük turnuva testini de başarıyla bitirmeyi hedefliyor.

2023-24 sezonunda liglerde ve konfederasyonlarda kullanılabilir 

Yeni uygulamanın Katar Dünya Kupası’nda da başarılı olması durumunda kullanım izninin verilerek ulusal ligler ve UEFA gibi konfederasyonlar tarafından 2023-24 sezonundan itibaren kullanılmaya başlayabileceğini düşünüyorum. Elbette bu durum zaruri olmayacaktır zira federasyonlar açısından stadyumlara yeni teknolojik kurulumların çok ciddi yeni mali yükler anlamına geleceğini düşünüyorum.

Bununla birlikte, ligimizde rekabetin önümüzdeki sezonlarda giderek artacağını düşündüğümden, özellikle Spor Toto Süper Lig maçları için Futbol Federasyonumuzun konuyu ciddi olarak takip etmesi ve yatırım plan ve programına bu konuyu da eklemesi gerektiği fikrindeyim.