Bir 'VAR'mış bir yokmuş

Değerli beIN SPORTS okuyucuları; yıllar önce IFAB’ın koordinatörlüğünde ve Genel Sekreter Lucas BRUD’ın organizatörlüğünde, Amsterdam Arena Kompleksi toplantı salonlarında düzenlenen ve David ELLERAY’ın sunumlarıyla zenginleştirilmiş ve UEFA’ya üye federasyon temsilcilerinin geniş kapsamlı katılımlarıyla düzenlenen ilk VAR Strateji Toplantısına; Türkiye Futbol Federasyonu adına zamanın TFF Eğitim Danışmanı bugünlerin UEFA Hakem Kurul Başkanı Roberto ROSETTI ve dönemin MHK Eğitim Sorumlusu Hakan ÖZKAN ile birlikte katılan ve Spor Toto Süper Lig’de VAR uygulaması sürecinde gerek hakem gerekse de VAR hakemi olarak çok sayıda üst düzey maça çıkmış olan eski ve deneyimli bir FIFA hakemi olarak VAR konusuna; ilk VAR koordinatörü Murat ILGAZ ve şimdiki VAR koordinatörü Barış ŞİMŞEK ile birlikte Türkiye’deki en hakim isimlerden birisi olduğumu ifade ederek haftalık değerlendirmeme başlamak istiyorum. 

İnanın bana VAR uygulamasına ilk geçen 'referans ülke' konumundaki Hollanda’da bile ilk uygulamalarda Video Operatörü olmadığı gibi VAR hakemi monitörün başında, tek başına ekrandan uygun kamera açılarını seçerek, ileri-geri sarma aparatıyla tespitleri kendisi yapıyor ve maçın hakemine tespitini o koşullarda telsiz sisteminden iletebiliyordu! EREDIVISE takımı Herakles’in bir kupa maçında gerçekleştirilen deneme uygulamasında, elimde o ileri-geri sarma aparatı ve az sayıdaki kamera ile yaşadığım stres dün gibi aklımda!

Bugünlerde ise tüm teknolojik desteklerle VAR Odasında (VOR), yardımcısı (AVAR) ve Video Operatörü (VRO) ile birlikte “sessiz film” soğukluğunda tüm pozisyonları bir “Ferrari Pilotu” dikkati ve soğukkanlılığında izlemesi ve hep doğru müdahalelerle doğru kararlar vermesi beklenen Video Hakemlerinin (VAR); ülkemiz koşullarında VAR sisteminin mantığı hala tam olarak kavranılmadığı ve öğrenmeye de pek çok kimsenin bir merakı olmadığı için, gerekli gereksiz ve çoğunlukla acımasızca ve cahilce eleştirildiğini gözlemlemekte ve üzülmekteyim.

Bu sebeple, VAR uygulaması hakkında sıklıkla güncel bilgi ve değerlendirmelere bu sayfalarda yer vermeyi düşünüyorum.

VAR Hakemlerinin performansı 14’üncü haftada üst düzeydeydi!

Bu hafta oynanan müsabakalarda, VAR hakemleri doğru müdahalelerle oyuna katkı sağladılar ve gereksiz ya da ‘müdahale çizgisi’ ötesinde tek bir hatalı yorum yapmadılar.

M.Başakşehir - Altay maçının 28’inci dakikasında, VAR hakemi; Altay’lı Murat Akça’nın ceza alanı içerisinde potansiyel bir elle oynama pozisyonu incelemesinde; açık ve net bir elle oynamaya dair kanıt görmediği için Hakeme bir izleme (on field review-OFR) davetinde bulunmadı ve doğrusunu yaptı.

Adana Demirspor - Kasımpaşa maçında 73 ve 88’inci dakikalarda penaltı beklenen ve penaltı olmayan pozisyonlarda VAR hakemi haklı olarak bir izleme davetinde bulunmadı.

FTA Antalyaspor - A. Alanyaspor maçının son dakikasında atılan ve ofsayt şüphesi olan 3’üncü golden sonra, maçın hakemi başarılı yönetimine yakışmayan bir şekilde VAR incelemesi tamamlanmadan başlama vuruşu ile oyunu başlatmış oldu. Eğer gol öncesi pozisyon ofsayt bile olsa artık oyun yeniden başlamış olduğu için VAR hakemi bu karara müdahale edemeyecekti!

Ç. Rizespor - Y. Kayserispor maçının 45’inci dakikasında doğal konumdaki kolunu, beklenmedik şekilde kendisine yönelen toptan kaçıran Ç.Rizesporlu Cemali Sertel’in kazara koluna çarpan topta VAR hakemi, maçın hakeminin doğru yorumuna bir müdahalede bulunmadı ve örnek bir karar daha verilmiş oldu.

Gaziantep FK - İH Konyaspor maçında ise VAR hakemi; hakemin görüş alanının dışında ve görülme şansı olmayan bir anda, Djilobodgi’nin Mpoku’yu iki eliyle bileğinden kuvvetle tutarak bozup indirdiği pozisyona örnek bir müdahalede bulundu; penaltının atlanmasını engellediği gibi 72’de atılan Konyaspor golünde hatalı kaldırılmış olan ofsayt bayrağını da bertaraf ederek gol verilmesini sağladı.

Beşiktaş - GZT Giresunspor maçında VAR hakemi; maçın 17’nci dakikasında, yer aldığı nokta itibariyle hakemin kendisinin tespit edemeyeceği alanda gerçekleşen Rossier’in elle oynamasında hakemi monitörden izlemeye davet ederek net bir penaltının kaçmasını engellemiş oldu. Üstelik 36’da hakemin Necip’e göstermiş olduğu hatalı sarı karta müdahale ederek açık ve bariz olan ciddi faulden kaynaklanan kırmızı kartın gösterilmesini sağladı.

DG Sivasspor - A. Hatayspor maçının 20’nci dakikasında kanaatimce yoruma açık ve hatalı verilen penaltı kararında -Gradel teması almak için Kamil Ahmet’in önüne bacağını kendisi açmıştı-; VAR hakemi karara bir müdahalede bulunamazdı! Zira, bu tip temaslı ihlal ve düşmelerde Video Hakem; maçın hakemi pozisyonu görerek kendisi bir karar vermiş ise; elinde bu durumun tam aksini ispat eden bir kanıt (görüntü ve resim) ya da hakemle iletişime dayanan farklı bir ihlal tespiti yapılmadığı sürece (örneğin aldatmaya dair net bir kanıt ortaya konulamadığında) açık ve net çok büyük bir hata olmaması koşuluyla sürece ve karara karışamaz ve hakemi monitöre davet edemez. Hakemin kararı esastır.

V. Fatih Karagümrük - Trabzonspor maçında ise yine VAR hakemi; hakemin 13’üncü dakikada kaçırmış olduğu Luckassen-Djaniny penaltısında hakemi monitöre çağırarak penaltının atlanmasını engellemiş oldu. Yine penaltı atışında, her iki ayağıyla kale çizgisi önüne çıkan Kaleci Viviano’nun ihlaline müdahale ederek kurallar gereği penaltının tekrarını sağlamış oldu.

Öznur Kablo Yeni Malatyaspor - Galatasaray maçının 34’üncü dakikasında Nelsson-Adem Büyük arasında gerçekleşen ve her iki oyuncunun da topla oynama şansının çok az olduğu hafif itme ihtimalli temasa VAR hakemi; VAR uygulama prensipleri gereği; çok açık ve net ya da gözden kaçırılmış kuvvetli bir itme ve bu itmenin topla oynama şansını engellemiş olması gibi kanıtlı sonuçları olmadığı sürece müdahale edemezdi ve etmedi. Bu tarz ikili mücadelelerde hakem yorumu ve kararı esastır. Hemen akabinde Öznur Kablo Yeni Malatyaspor’lu Sadık’ın topla oynamak için Emre’yle ceza alanında girmiş olduğu mücadelede ise; pozisyona hakem hakim olduğu ve mücadelenin tamamını yakından ve net görmüş olduğu ve Sadık  bu riskli hamlesinde topa vurmayı başarmış olduğu için hakem yorumuna giren bu tarz alanlarda VAR hakemi hakem kararına bir müdahalede bulunamaz ve burada da bulunmadı.

Haftanın son maçı olan Göztepe-Fenerbahçe müsabakasında ise VAR hakemine rutin pozisyon kontrolleri dışında fazlaca bir iş düşmedi.

Özetle, futbol oyun kuralları ve VAR protokol ve uygulama talimatları anlamında VAR hakemleri 14’üncü haftada oldukça başarılıydılar. Genel anlamda başarılı geçen haftanın tüm hakemlerini ve VAR hakemlerini kutluyor başarılar ve sağlıklı günler diliyorum.